Walc wiedeński

(Plik muzyczny dostępny w dziale muzyka)

  Król tańców salonowych, źródło upojeń starszego pokolenia. Także romantyczny jak walc angielski, lecz dwa razy szybszy, tańczony równym wirującym ruchem i nie posiadający wielu figur. Pochodzenia niemieckiego, lecz dzięki muzyce Straussa stał się symbolem Austrii, a ściślej mówiąc Wiednia. Dzięki niemu zapoczątkowany został rozwój tańca towarzyskiego w Europie. Do dziś chętnie tańczony, chociaż na turniejach w Anglii czasami pomijany. 

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

  Walc był przez wiele lat królem tańców salonowych, przedmiotem marzeń panien na wydaniu, źródłem upojeń starszego pokolenia. Ubóstwiany przez wszystkie warstwy społeczne jak żaden inny taniec, walc był też tematem zaciekłych sporów i sprzeczny sądów moralistów i historyków różnych czasów. "Czcigodny, spokojny, dystyngowany" - zachwycali się jedni. "Ordynarny i głupi" - oburzali się drudzy. "Wymysł diabła" - gorszyli się inni jeszcze.
Dziś walc jest raczej rzadko spotykanym gościem na parkietach tanecznych. Jako wytwór epoki romantyzmu, w której się ostatecznie skrystalizował, nie odpowiada on upodobaniom części współczesnej młodzieży i - co za tym idzie - nie zajmuje już wiele miejsca w programach tanecznych.
Pochodzenie walca ukryte jest w dalekiej przeszłości. Jest rzeczą pewną, że nie pojawił się on nagle i nie jest dziełem jednego pokolenia, lecz kształtował się na przestrzeni długiego okresu czasu. Według wszelkiego prawdopodobieństwa walc wywodzi się z laendlera, a poprzez niego - z wcześniejszych jeszcze tańców ludowych południowych Niemiec. Tańce te, znane pod ogólną nazwą Deutsche lub Teutsche, zauważone były już w XIV wieku, a istniały może nawet wcześniej. Jeden z nich, Niemiecki walc (wczesny) miał większe możliwości rozwoju w Austrii niż w Niemczech. Na dworze carskim Austrii pieśni i tańce ludowe cieszyły się zawsze dużą popularnością. Na balach maskowych, maskaradach, zabawach ludowych wszystkie warstwy społeczne tańczyły zgodnie walca.
Historia walca jest nie tylko historią tego tańca, lecz także ówczesnych obyczajów. Podobnie jak angielskie tańce ludowe (country dances), walc przyczynił się do przełamania sztywnych barier różnic klasowych tak typowych dla tego okresu.
Królowanie walca nie przyszło jednak szybko. Pojawiły się sprzeciwy i protesty. Liczne publikacje ostrzegały przed konsekwencjami wirowania, powołując się na znaczną ilość śmiertelnych wypadków, podkreślano niemoralność tego tańca i nazywano go "diabłem z rodzonym w Niemczech", dowodzono, że walc jest głównym źródłem słabości ciała i ducha młodej generacji. Chavanne, słynny i wpływowy mistrz tańca, oświadczył, że walc nie ma nic wspólnego z prawdziwym tańcem.Nawet Byron potępił walca w ostrych słowach. Kiedy po raz pierwszy zatańczono walca na dworze berlińskim (odważyły się na to późniejsza królowa Luiza i jej siostra), zgorszona królowa "odwróciła oczy z ostentacją" i zakazała swoim córkom brania udziału w tańcu. Stary król, chociaż zachwycony walcem, nie miał nic do powiedzenia. Zakaz tańczenia walca na dworze berlińskim utrzymał się bardzo długo. Na dworze wiedeńskim zgorszone damy dworu opuściły salę na widok walca, w którym mężczyźni, na oczach wszystkich (o zgrozo!), odważyli się objąć kobietę ra mieniem.
Na dwór carski walc wkroczył dopiero wtedy, kiedy księżniczka Łapuchina, faworyta Pawła II, zatańczyła go na balu dworskim. Walc przyjął się najpóźniej w konserwatywnej Anglii. Kiedy książę Devonshire po wizycie w Paryżu wyraził zdziwienie, że na balach a ngielskiego high-life'u nie tańczy się jeszcze walca, wszystkie damy dworu, jak na rozkaz, zaczęły się uczyć tego tańca. Nie było w tym nic dziwnego ponieważ książę był kawalerem i najlepszą partią w królestwie.Ale widocznie walc w wykonaniu angielskich d am dworu raził purytańskie obyczje księcia, skoro po obejrzeniu tańczących oświadczył:"nigdy nie ożenię się z dziewczyną, która tańczy walca". Książę dotrzymał słowa, umarł jako kawaler, dziewczyny bowiem wybrały walca.
Zanim walc przybrał odrębną formę tańczenia parami, niewiele różnił się od laendlera, który był tańcem figurowym. Na początku XIX wieku ukształtowały sięw Europie dwa typy walca - niemiecki i francuski. W walcu francuskim kroki i figury tańczono na palcach, technika taneczna bowiem oparta była na pięciu pozycjach klasycznego tańca salonowego.
Walc wiedeński był zupełnym przeciwstawieństwem walca francuskiego. Nie był tańcem figurowym, najważniejszą jego cechą był rotacyjny ruch obrotowy pary tańczącej w objęciu, tańczono go na całych stopach, płasko. Ośrodkami, wktórych walc wiedeński się rozwijał, były początkowo zajazdy, gospody, oberże, i ogrody Wiednia i jego przedmieść. Formy taneczne walca wiedeńskiego kształtowały się długo. Tańczono w rozmaity sposób. Hopzer-Walz, Sechzer-Walz, walc na "dwa pas", walc na "trzy pas" - to kilka rodzajów tego tańca.
Mimo "inwazji" tańców i muzyki rytmicznej (jazzowej i beatowej) stary król tańców epoki romantyzmu, walc wiedeński, jeszcze żyje i posiada licznych wielbicieli.